ប្រែសម្រួល៖ សហការី

ភ្នំភ្លើង Uturuncu ដែលជាភ្នំភ្លើង « Zombie » នៅក្នុងជួរភ្នំអាន់ដេសនៃប្រទេសបូលីវី ដែលមិនបានផ្ទុះអស់រយៈពេល 250,000 ឆ្នាំ កំពុងបង្ហាញសញ្ញាសកម្មភាពគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ ដែលបង្ហាញពីលទ្ធភាពនៃការផ្ទុះ។

ភ្នំភ្លើងនេះបានជួបប្រទះនូវការកើនឡើងនៃសកម្មភាពរញ្ជួយដី និងការបញ្ចេញឧស្ម័ន ដោយអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានសង្កេតឃើញលំនាំខុសប្រក្រតីនៃការខូចទ្រង់ទ្រាយផ្ទៃដីដែលមានរូបរាងដូច «មួក» ដែលផ្នែកកណ្តាលកើនឡើង ខណៈពេលដែលតំបន់ជុំវិញធ្លាក់ចុះ។

អ្នកស្រាវជ្រាវពីសាកលវិទ្យាល័យអុកស្វើដបានរកឃើញថា សកម្មភាពនេះបណ្តាលមកពីចលនានៃទឹក និងឧស្ម័ននៅក្រោមក្រហូង ដែលស្ថិតនៅលើអង្គម៉ាក់ម៉ាធំបំផុតដែលគេបានស្គាល់នៅលើផែនដី។ ភ្នំភ្លើង Uturuncu មានកម្ពស់ជាង 19,700 ហ្វីត និងត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ថាជាភ្នំភ្លើងស្រទាប់ – ដូចគ្នានឹងភ្នំ St. Helens និងភ្នំ Vesuvius ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ពីការផ្ទុះដ៏មហន្តរាយ។

ភ្នំភ្លើងនេះស្ថិតនៅក្នុងចម្ងាយ 25 ម៉ាយពីក្រុងចំនួនបី និងស្ថិតនៅចន្លោះទីក្រុងធំៗពីរនៅអាមេរិកខាងត្បូង គឺទីក្រុង La Paz (បូលីវី) និងទីក្រុង Santiago (ស៊ីលី)។ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រព្រមានថា ការផ្ទុះអាចបណ្តាលឱ្យមានការខូចខាតយ៉ាងទូលំទូលាយតាមរយៈលំហូរ ដែលលិចលង់សហគមន៍នៅជិតនោះ និងផេះភ្នំភ្លើងដែលរាលដាលទូទាំងប្រទេសបូលីវី អាហ្សង់ទីន និងស៊ីលី។

បន្ទាប់ពីរកឃើញការរញ្ជួយដីជាង 1,700 លើកថ្មីៗនេះជុំវិញភ្នំភ្លើង Uturuncu អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានប្រើប្រាស់បច្ចេកទេស seismic tomography (ស្រដៀងគ្នានឹងការស្កេនវេជ្ជសាស្ត្រ) ដើម្បីបង្កើតរូបភាព 3D លម្អិតនៃផ្នែកខាងក្នុងរបស់ភ្នំភ្លើង។ ការវិភាគរបស់ពួកគេបានបង្ហាញពីចរន្តដែលអាចកើតមានសម្រាប់វត្ថុរាវក្តៅដែលផ្លាស់ទីឡើងលើ និងបន្ទប់ដែលឧស្ម័ន និងវត្ថុរាវកំពុងកកស្ទះនៅក្រោមក្រហូង។

ខណៈពេលដែលអ្នកស្រាវជ្រាវជឿថា ការកកស្ទះនេះកំពុងបណ្តាលឱ្យដីនៅចំកណ្តាលកើនឡើង ពួកគេកត់សម្គាល់ថា ឱកាសនៃការផ្ទុះពេញលេញនៅតែមានកម្រិតទាប។ សាស្ត្រាចារ្យ Matthew Pritchard ពីសាកលវិទ្យាល័យ Cornell បានលើកឡើងថា វិធីសាស្ត្ររបស់ពួកគេអាចត្រូវបានអនុវត្តចំពោះភ្នំភ្លើងដែលអាចមានសកម្មភាពជាង 1,400 នៅទូទាំងពិភពលោក រួមទាំងភ្នំភ្លើង «ខ្មោច»នេះ រាប់សិបដែលបង្ហាញសញ្ញានៃសកម្មភាព ទោះបីជាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមិនសកម្មក៏ដោយ។

ភ្នំភ្លើង «ខ្មោច» ដ៏គួរឱ្យកត់សម្គាល់ផ្សេងទៀតរួមមាន Long Valley Caldera នៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា ដែលបានផ្ទុះចុងក្រោយជាង 550 ឆ្នាំមុន និង Yellowstone Caldera ដែលត្រូវបានតាមដានយ៉ាងដិតដល់ ដែលបានមានសកម្មភាពភ្នំភ្លើងចុងក្រោយប្រហែល 70,000 ឆ្នាំមុន យោងតាមអង្គភាពស្ទង់យោបល់ភូគព្ភសាស្ត្រអាមេរិក៕